1. Een belevenis

Als je vanuit Dieren door de zonnige akkers de dichte bossen van het landgoed Hof te Dieren binnengaat passeer je aan de bosrand een houten wildkering. Het zandpad stijgt en is omzoomd door flinke beuken. Onder de donkere kronen door nader je het licht in de verte. Boven gekomen wacht je een grote verrassing: veertien zichtassen komen in één punt samen. En jij staat er midden in !

Al jaren kom ik met tussenpozen op deze bijzondere plek. Steeds weer kom ik onder de indruk. Ik kreeg de ingeving er iets mee te doen. Thuis vond ik het sterpatroon op de kaart. Een paar boeken brachten me inzicht in het ontstaan.

2. Koninklijke jachtgenoegens

 

De koninklijk allure van dit lanenstelsel is niet toevallig. Het Hof te Dieren behoorde van oorsprong tot het gelijknamige jachtslot van de prinsen van Oranje-Nassau. Prins Willem II kocht Hof te Dieren in 1647 van de Duitse Orde, die het al eeuwen in bezit had. Hij nam het huis in gebruik als jachtverblijf en liet er een omheind wildpark aanleggen met 300 herten en reeën. Zijn zoon prins Willem III was vanaf 1688 zowel Stadhouder van de Nederlanden als Koning van Engeland. Om zijn koninklijke status te tonen liet hij het huis in het laatste kwart van de 17e eeuw uitbouwen tot een groot jachtslot, omgeven door uitgestrekte tuinen.

Vanuit het huis projecteerde hij een jachtweg, de Koningslaan. Deze maakte deel uit van een heel netwerk van jachtwegen op de Veluwe. De weg liep kilometers lang in een vrijwel rechte lijn door naar zijn jachthuis De Ginkel bij Ede. Als fervent jager heeft Willem hier ongetwijfeld vaak met zijn meute op zijn paard gegaloppeerd. Historische grond dus. Grote delen van deze weg bestaan nu nog als wandelpad tussen rijzig geboomte.

3. De Carolinaberg

In 1757 begon prinses Anna, weduwe van de stadhouder prins Willem IV, een deel van het voormalige wildpark om te vormen tot een houtproductiecomplex met de naam De Nieuwe Plantage. Zij liet er eikenhakhout aanplanten. Dat kon winstgevend zijn doordat men de looistof 'run' uit de eikenbast kon winnen. Het rechthoekige perceel eikenhakhout van circa anderhalf bij twee kilometer werd doorsneden en ontsloten door beukenlanen. Als middelpunt van het veertienstralige lanenstelsel koos Anna de top van een heuvel, die zij noemde naar haar enige dochter Carolina.

De eerder genoemde oude Koningslaan liep al over de top van de Carolinaberg en werd in het patroon van het nieuwe sterrenbos opgenomen. Deze laan loopt vanaf de Carolinaberg verder door naar de Prins Willemberg, op de grens met de Middachter Bossen. Die berg heette oorspronkelijk Steenberg en bezat al in het 17e eeuwse wildpark een stervormig lanenpatroon, dat deels behouden is. In de 18e eeuw is hij vernoemd naar de broer van Carolina, de latere stadhouder Willem V.

Een andere laan van oudere datum dan die van het sterrenbos is De Lange Juffer, die vier lanen van het sterpatroon van de Carolinaberg doorsnijdt. Ze werd gebruikt als doorgaande weg over de Veluwe en maakte ook deel uit van het 17e eeuwse wildpark.

4. Een abstract patroon

Met deze wetenschap ben ik de lanen op de Carolinaberg gaan fotograferen, een jaar rond. Ik koos daarbij zo veel mogelijk de geboorte – en sterfdata van die Oranjes, die een rol in het Hof te Dieren hebben gespeeld. Bijvoorbeeld de verjaardag van Anna, geboren op 2 november 1709. Door samenvoeging van deze foto’s ontsond een abstract, ritmisch patroon.

In verticale richting op de foto zie je een combinatie van kleurverschuivingen en geleidelijk veranderende patronen. Deze tonen het effect van wisselende weersomstandigheden en het verschijnen, verkleuren en verdwijnen van de bladeren in de loop van de seizoenen.

In horizontale richting op de foto kun je de verschillen tussen de veertien lanen herkennen. De lanen zijn in de loop der eeuwen onderling namelijk van elkaar gaan verschillen als gevolg van verval en door kappen en herplanten van de bomen. Het effect van 250 jaren op het uiterlijk van de lanen is indrukwekkend.

5. Beweging der natuur

Met het fotowerk uit ik mijn verwondering over de voortdurende beweging in de natuur door de tijd heen. In het dagelijkse leven nemen we deze langzame beweging maar ten dele waar en staan we hierbij meestal niet zo stil. In dit fotowerk komt deze natuurlijke dynamiek wel duidelijk uit.
Met deze fotocompositie toon ik niet alleen mijn bewondering voor de natuur. Ik wil ook het cultuur aspect van dit bos laten zien: de landschapsarchitectuur van de Oranjes. Met een rationeel stelsel van ontsluitingswegen voor de jacht en de houtproductie drukten zij in de 17e en 18e eeuw hun stempel op het natuurlijke landschapsbeeld.

In 2007 was het 250 jaar geleden dat prinses Anna begon met de aanleg van De Nieuwe Plantage. Ga er eens kijken. Op de bank onder de Rode Beuk op de Carolinaberg kun je ervan genieten.

Contact

Naar mijn homepage